شتاب دهنده ی ریحان
در فضای استارتاپی جهانی، مراکز مختلفی در دنیا به وجود آمده که استارتاپها را حمایت میکنند و راه رسیدن آنها را به مراحل بالاتر هموار میسازند. ما در مجموعه ریحان به دنبال مدلی ترکیبی نزدیک به ایده استارتآپ استودیو برای ایجاد و توسعه استارتآپها را دنبال می کنیم.
هم اکنون به طور کلی مراکز حمایت از استارتاپها را میتوان به سه دسته اصلی طبقهبندی نمود:
- شتابدهنده (Accelerator)
- مراکز رشد یا انکوباتور(Incubator)
- استارتاپ استودیوها(Startup Studio)
از سوی دیگر دو گروه سرمایه گذاران فرشته و خطرپذیر نیز با همراهی سه گروه فوق الذکر در شتاب استارت آپ ها موثرند.
اگرچه به نظر میرسد این مراکز یکسان هستند، اما در عمل تفاوتهایی با یکدیگر دارند. امروزه برخی از مراکز حمایتی با عنوان هیبرید (Hybrid) شکل گرفتهاند که هم ویژگیهای شتابدهنده و هم ویژگیهای استارت آپ استودیو و مرکز رشد را دارند. ما به دنبال ایجاد مرکزی ترکیبی از مزایای هر سه نوع حمایتگران تشکیل استارت آپ ها هستیم. چنانچه از معایب آنها بدور باشیم و بر محاسن آنها تاکید بیشتر نمائیم.
شتاب دهنده ریحان برخلاف شتابدهنده های معمول، خود نیز ایده داشته و تیمهایی را برای ایدههایی از پیش مشخص شده مشخص نیز انتخاب میشوند. بنابراین بیشتر به افراد متخصص در یک حوزه نیاز داریم که به ساخت هرچه سریعتر، بزرگتر و بهتر استارتاپ کمک کنند. ما با تجمیع ایده های متخصصان داخلی و قبول ایده و داوری ایده و تشکیل تیمهای فنی حول ایده ها و به ثمر رساندن آنها در حداقل زمان ممکن متمرکز هستیم.
با توجه به اینکه به خوبی مشکلات بازارهدف را می دانیم، توان راهبری ایدههایی برای حل آن مشکلات را داریم. ما متناسب با ایده، تیم استارتاپی را جذب یا تشکیل میدهیم و بر روی آنها نظارت می کنیم تا خدمتی را در راستای خلق ثروت به انجام رساند، حال این ثروت می تواند مادی باشد یا معنوی.
هدف شتاب دهنده ی ریحان، همبنیانگذاری استارتاپهای زیر نظر خود است. یعنی ۲۰ تا 80 درصد سهام استارتاپها را دریافت میکند. بنابراین شتاب دهنده مانند همبنیانگذار در کنار کارآفرینان استارتاپها بوده و هر دو نوع حمایت کوتاهمدت و بلندمدت را ارائه میدهد.
برنامه کوتاهمدت شامل برنامههایی مانند جذب ایده، کارآفرین و کارمندان خوب برای تیم استارتاپی، تأمین سرمایه بذری استارتاپ و توسعه و بهبود ایده است. حمایتهای بلندمدت شامل همکاری در اداره استارتاپ، توسعه تیم، پشتیبانی تکنولوژیکی (مانند توسعهی محصول، سایت یا اپلیکیشن)، بازاریابی و … میشوند. دوره همکاری شتاب دهنده ی ریحان با استارتاپها بین 3 تا 7 سال تعریف شده است.
در دورهی حمایت از استارتاپها، از منتورهای (Mentor) باسابقه برای مشورت و در برخی موارد انجام کاراستفاده میشود. منتورها معمولاً از افراد متخصص و حرفه ای کاری و کارآفرینان موفق، متخصصان فنی، اعضای اجرایی و سرمایهگذاران هستند که به طور همهجانبه به تیمهای استارتاپی مشورت و آموزش میدهند.
به طور کلی فرآیند رشد استارتاپ ها در شتاب دهنده ی ریحان عبارتاست از:
فرآیند ایده پذیری و انتخاب ایده
از میان تعداد بسیاری از ایده های رسیده برای مشکلات صنایع حل و آینده و ایده پردازی برای توسعه صنعت و خدمات آینده، تعدادی از ایدهها انتخاب میشوند. حال زمان آن می رسد که برای ایده های خوب و قابل تجاری شدن که توسط تیم خبره بازار شناس با همراهی تیم فنی متخصص انتخاب شده اند تیم استارت آپی خوبی انتخاب یا ساخته و پرورده شود. کمیته انتخاب تیمهای استارتاپی و افراد متقاضی از سهامداران و مدیران شرکتها هستند. همچنین منتورها بیشتر از میان تیم اجرایی خود شرکت انتخاب میشوند که به استارتاپها کمک کنند تا در درون شرکت رشد کنند.
فرآیند تیم سازی
از میان تعداد بسیاری از افراد و تیمهای درخواستدهنده که حاضرند روی ایده های پردازش شده کار کنند، تعدادی از افراد و تیمها انتخاب میشوند.
تأمین سرمایهی اولیه (بذری) استارتاپ
مبلغی بعنوان سرمایه بذری برای آن تیم در نظر گرفته می شود که بسته به ایده و کار می تواند متفاوت باشد.
برنامهی حمایتی
طول مدت این برنامه معمولاً بین 6 تا 18 ماه است. مانند برگزاری رویدادها، جلسات سخنرانی و منتورینگ (Mentoring) تیمها در فضای کار اشتراکی و فراهم کردن امکان دسترسی به شبکهی سرمایهگذاران خطرپذیر و سایر همکاران استارت آپ استودیو مانند اعضای شرکتهای بزرگ تجاری.
پایان شتاب دهی تیم ها و برگزاری دمو دی جداگانه
در این روز استارتاپهایی که دورهی شتابدهی خود را گذراندهاند، فارغالتحصیل میشوند و با ارائه محصول یا خدمت خود به سرمایهگذاران، شرکتها و رسانهها به مرحلهی جذب سرمایههای بزرگتر میرسند.
استراتژی شتاب دهندهی ریحان
این مرکز کاملا خصوصی است و در تعامل با بازیگران خصوصی و دولتی می تواند استارت آپهای مد نظر را به ثمر برساند. تمرکز بر حوزه اینترنت اشیاء و هوشمند سازی و سلامت با رویکردهای هوشی با شعار زندگی سالم و هوشمند بر بستر IoT هدف غایی ما خواهد بود. همچنانی که معتقدیم تغییر جزئی از پیشرفت است، خود را ملزم میدانیم با الزام شرایط زمانی رویکردها را حول تغییرات جدید و موثر در این حوزه به روز رسانی کنیم. ما فکر میکنیم تشکیل یک شبکه از منتورها و تیمهای هم افزا بر روی حوزهای که در آن تخصص داریم، با هدف رسیدن به کلاس جهانی در آن حوزه شاید موثرتر از حالت عمومی باشد.
تمرکز جغرافیایی برای کار خود متصور نیستیم تا جایی که امکانات و قوانین اجازه دهد به دنبال کار خوب در مقیاس جهانی هستیم.
برنامه آموزشی
– برنامه آموزشی شامل مباحث مهم و جدیدی است که استارتاپها با آنها روبهرو میشوند. مباحثی مانند مالی، حقوقی، روابط عمومی (PR)، مارکتینگ و …
– برنامههایی در قالب رویدادها، کارگاهها (Workshop) و سخنرانیها
– مشاوره و منتورینگ تیمها معمولاً به صورت روزانه و هفتگی برگزار میشود. بررسی رشد هفتگی استارتاپها و تعامل مسئولین اجرایی و برخی از منتورها با تیمها که باعث نزدیکی و افزایش اعتماد بین آنها میشود.
– در دمو دی هر تیم تمرکز بر روی نحوه ارائه استارتاپها برای جذب سرمایه است و میتواند شامل ارائه محصولات و خدمات استارتاپها به مشتریان خود علاوه بر سرمایهگذاران باشد.
– مستقر شدن در یک فضای کار اشتراکی موجب همکاری تیمها و یادگیری فردی میشود. علاوه بر این، میتواند باعث کاهش تمرکز تیمهای استارتاپی شود و از پیشرفت و کیفیت کار آنها بکاهد. تا حد امکان با ترکیب فضای اختصاصی و اشتراکی به دنبال استفاده حداکثری از زمان و منابع خواهیم بود.
منتورهای اصلی از متخصصان فنی و کارآفرینان کارکشتهای باشند که پیش از این خود را به اثبات رساندهاند. آنها از دو طریق برگزاری رویداد (Speed Dating) و همسانگزینی (Match Making) با استارتاپها ارتباط برقرار میکنند. این افراد میتوانند در توسعه کسبوکار، جذب مشتری، نحوه ارتباط با سرمایهگذاران و … به استارتاپها کمک کنند. سایر منتورها از سرمایهگذاران، اعضای شرکتهای همکار و متخصصان فنی و صنعتی می باشند. با توجه به سهامداری منتورها در استارت آپ ها بر اساس یک رویه مشخص قبل از شروع دوره، احتمال موفقیت رشد و موفقیت بصورت خوبی بالا خواهد رفت.
جذب افراد و تیمها در دورههای زمانی مشخص با مصاحبه به منظور تیم سازی صورت میگیرد. افراد و تیمها برای ارائه درخواست باید ابتدا بصورت آنلاین اقدام به ثبتنام کنند. اطلاعرسانی عمدتاً از طریق وبسایتهای مرتبط و کانالها انجام میگیرد. سپس در صورت پذیرش، دعوت به مصاحبه حضوری میشوند. همچنین بصورت دوره ای نیز با برگزاری رویدادها و مسابقات مختلف، اقدام به جذب تیمها خواهیم کرد.
یک تیم متشکل از مدیران، سرمایهگذاران، منتورهای باتجربه و فارغالتحصیلان شتاب دهنده، تیمهای مختلف را مورد ارزیابی قرار داده و با آنها مصاحبه میکنند. یکی از مهمترین ارکان موفقیت استارت آپ ها تیم آن استارت آپ می باشد.
ما به اینکه ایده و کسبوکار افراد و تیم چیست کاری نداریم. ما با افراد و تیم ها حرف میزنیم تا آنها را بشناسیم و بدانیم که چه کسی هستید. اعتقاد راسخ داریم ایده نشکل استارت آپها نیست، بیشتر مشکلات از تشکیل تیم و کار تیمی منسجم و مجموعه پشتیبان قوی می باشد.
فارغالتحصیلان موفق میتوانند با بازگشت به شتاب دهندهی ریحان و کمک به تیم های جدید موجب موفقیت بیشتر آنها شوند و خود نیز در این موفقیتها سهیم شوند.
ما از استارتاپها بعد از فارغالتحصیل شدن به حمایت خود ادامه میدهیم؛ همچنین شبکه فارغالتحصیلان میتوانند سرمایهای برای تأمین سرمایهگذاران و منتورهای موردنیاز دوباره مرکز باشند.
سرمایهگذارهای شخصی که سرمایه نسبتاً اندکی را بر روی استارتاپها سرمایهگذاری میکنند. این سرمایهگذاران در مراحل اولیه که استارتاپ نیاز مبرمی به سرمایه دارد و سرمایهگذاران کمی حاضر به پشتیبانی استارتاپ در این مرحله هستند، سرمایهگذاری میکنند تا استارتاپ شروع به رشد کند. سرمایهگذاران فرشته معمولاً در ازای تأمین سرمایه، سهام اندکی از استارتاپ را میگیرند. وقتی سرمایهگذاران فرشته به صورت گروهی و یا سازمانی فعالیت میکنند، آنها را سوپر انجل (Super Angel) مینامند. در این صورت سرمایه بیشتری سرمایهگذاری کرده و نقش مهمتری را در ساختار استارتاپ ایفا میکنند.
ما به دنبال ایجاد، اعتماد سازی و مدیریت شبکه سرمایه گذاران فرشته بصورت مجازی هستیم تا بتوانند روی تیمها و ایده ها سرمایه گذاری کنند و آنها را دنبال کنند.
سرمایهگذارانی که مقدار قابل توجهی سرمایه را در مراحل اولیه (سری A) بر روی استارتاپهایی سرمایهگذاری میکنند که پتانسیل زیادی برای رشد دارند. سرمایهگذاران خطرپذیر این سرمایهگذاری را در ازای گرفتن سهام از استارتاپ انجام میدهند. اغلب سرمایه گذارن خطرپذیر نمی توانند به درستی اهداف سرمایه گذاری را تعیین کنند برای این منظور، ارتباط با سرمایه گذاران خطرپذیر از اهداف کلیدی ما در ریحان است تا بتوانیم با هم افزایی به شکل گیری استارت آپ ها کمک کنیم.
Human Capital به معنای نیروی (سرمایه) انسانی است. هم به صورت فردی و هم به صورت گروهی که مهارتهای متنوع علمی، فنی، رهبری، تجربه، تخصص و … را دارا هستند. واحد اندازهگیری آن بر اساس ساعت کاری در نظر گرفته شده است.
به دنبال ایجاد ساختار استفاده از این سرمایه گذاران بسیار ارزشمند در ازای بهره مندی از تخصص و زمان آنها هستیم.
امروزه شتاب دهنده ها -به عنوان یکی از مراکز حمایتکننده از شکل گیری استارتاپها نقش کلیدی در فضای استارتاپی دارند. آنها با تشکیل شبکهای از سرمایهگذاران، کارآفرینان، سازمانهای مختلف و افراد متخصص، محیطی مناسب را برای رشد استارتاپها فراهم میکنند. در نتیجه اقتصاد نوین را توسعه میدهند.
برنامهها ما مدام در حال تغییر و پیشرفت است. مدل کسب و کار (Business Model) یا نحوه درآمدزایی همواره یکی از مهمترین دغدغههای ما بوده و هست.
ما بر اساس اینکه چه خدمتی ارائه می دهیم مدل کسب و کارمان را شکل میدهیم. امروزه همکاری شتابدهندهها با شرکتها یکی از منابع مهم درآمدزایی شتابدهندههاست.
شبکه سرمایهگذاران، کارآفرینان، متخصصان فنی
منتورینگ (Mentoring) و آموزش
فضای کاری، خدمات دفتری و …
حمایت مالی استارتاپها
کسب درآمد از برنامهها
کسب درآمد از استارتاپها
کسب درآمد از طریق همکاری با شرکتها و فروش خدمات
- بر پایه رشد (Growth-Driven)
درآمدزایی از طریق رشد سهام استارتاپ.
- بر پایه شهریه (Fee-Driven)
درآمدزایی از طریق دریافت هزینههای ارائه خدمات به استارتاپها با گرفتن حق عضویت ماهانه.
توسعه فردی: مانند انگیزه بالا، برنامهریزی شخصی و مدیریت تعارض
توسعه مهارتهای تخصصی: مهارتهای فنی یا کاری موردنیاز استارتاپ؛ مانند تجربه کافی در زمینه تحلیل بازارهای مالی یا توانایی بالای مذاکره
حل مشکلات استارتاپها: مشکلاتی مانند امور حقوقی، مجوزها، نیروی انسانی، تأمین مالی و…
ایجاد شبکه ارتباطی (Network)
امکان برقراری ارتباط و شبکهسازی با سرمایهگذاران و افراد متخصص، یکی از مهمترین ارزشها برای استارتاپها به خصوص در مراحل اولیه است. داشتن شبکه قوی برای ما میتواند یکی از ویژگیهای جذاب ما برای جذب تیمهای بااستعداد باشد.
منتورینگ
شبکه قوی منجر به یافتن منتورهای قوی میگردد؛ پس این دو عامل تقریباً همسان هستند. در گذشته، هر تیم چندین منتور داشت که موجب سردرگمی تیمها میشد. امروزه این برنامه تغییر کرده است؛ در بسیاری از موارد هر منتور با یک استارتاپ کار میکند و تعاملاتی نیز با بقیه تیمها دارد.
برنامه منتورشیپ (Mentorship) نسبتاً فشرده با زمان محدود حضور تیمها در شتابدهنده سازگار طراحی شده است. همچنین سعی بر این خواهد بود تا این فشردگی موجب دلزدگی تیمها از منتورینگ نشود. انتخاب منتورها متناسب با نیازهای تیمها صورت میگیرد. اکثر منتورها بابت خدمات خود پولی دریافت نمیکنند و بخشی از سهام آن مجموعه به منتورها تعلق میگیرد.
محل کار و سایر خدمات
تأمین محل کار استارتاپها، با اجاره دفتر یا میز کاری، اتاق جلسه و مکانهایی از این قبیل توسط ما صورت میگیرد.
با توجه به ارتباط با دانشگاهها و شهرداریها امکان استفاده از آزمایشگاههای پیشرفته و زیرساختهای تکنولوژیکی و فضاهای ورزشی و سرگرمی متنوعی برای تیمهای خود با مدلهای هم سرمایه گذاری افراد ذینفع در نظر گرفته ایم. خدمات ما موارد دیگری مانند تأمین نیروی انسانی، حل مسائل حقوقی و مسائل حسابداری و مالی را نیز شامل میشوند.
لازم به ذکر است، هزینهای از استارتاپها برای استفاده از بعضی از سرویسها و خدمات دریافت میگردد و یا سهام مشخصی از آنها دریافت میشود. همچنین این خدمات به دو صورت اجباری و اختیاری ارائه میگردند. تصمیم گیری در این خصوص به عهده هیات مدیره استارت آپ می باشد تا از ابتدا با روند تصمیم گیری و هزینه کرد آشنا گردند.
زمان و نحوه تأمین مالی
زمان سرمایهگذاری در استارتاپ و میزان آن اهمیت فراوانی دارد. لزوماً جذب سرمایه زیاد دلیلی بر موفقیت استارتاپ نخواهد بود؛ زیرا ممکن است استارتاپ در مرحلهای این سرمایه را جذب کرده باشد که نیاز چندانی به آن نداشته باشد. سرمایه ها از محل سرمایه گذاران فرشته و یا خطرپذیر تامین خواهد شد. نوع دیگر تأمین مالی استارتاپها، مستقیماً توسط ریحان صورت میگیرد. مدل تأمین سرمایه بذری استارتاپها در ازای گرفتن سهام از آنهاست. همچنین ریحان در مراحل بعدی استارتاپ مانند سری A، B و… سرمایهگذاری میکند.
تکاستارز، استارتاپ بوتکمپ و نوما (NUMA) چند نمونه از شتابدهندههایی هستند که همکاری زیادی با شرکتهای مختلف دارند. لازم به ذکر است که تمرکز بیش از حد برخی شتابدهندهها بر درآمدزایی از طریق ارائه خدمات به شرکتها، منجر به غفلت آنها از برنامه اصلی خود برای استارتاپها میشوند. همکاری شرکتها با ریحان میتواند پنج فایده زیر را برای آنها به همراه داشته باشد:
اجرای سریع و به صرفه برنامهها: همکاری با ریحان امکان برونسپاری برخی از برنامهها را به سازمان ها میدهد. برنامههایی که با توجه به تجربه ریحان میتوانند در مدت کوتاهی به نحو احسن انجام شوند.
گسترده شدن شبکه ارتباطی: با دسترسی به شبکه گسترده ارتباطی شتابدهنده، تعاملات شرکت با سایر اشخاص و شرکتهای دیگر بیشتر میشود که موجب شناخته شدن بیشتر برند شرکت نیز خواهد شد.
به روز ماندن: با توجه به فضای در حال تغییر در ریحان، همکاری با ما موجب به روز ماندن اطلاعات از بازارهای جدید و ساختار رقیبهای بالقوه خواهد شد.
ساخت شبکه همکاری نوآورانه: برخی از اعضای شرکتها میتوانند به عنوان منتور در ریحان فعالیت کنند. با اختصاص بخشی از وقت اعضای اجرایی شرکت به نوآوری، میتوان محصول یا خدمت نوینی را در استارتاپی زیر نظر شرکت و در ریحان تولید کرد.
ساخت برندی نوآور: همکاری با ریحان که نمادی از نوآوری در جامعه می باشد؛ به شناختهتر شدن برند شرکت به عنوان برندی نوآور کمک خواهد کرد.
تمرکز بر یک یا تعداد محدودی حوزه کاری خاص که اعضای ریحان و منتورها در آن تخصص و تجربه دارند؛ موجب بالا رفتن کیفیت برنامههای ما شده و احتمال موفقیت استارتاپها را افزایش میدهد. البته این تمرکز موجب کاهش تعداد استارتاپهای شتابدهی میشود. ریحان چند حوزه تکنولوژی خاص را هدف گذاری کرده و برای هر کدام برنامه مخصوص به خود را دارد.
به طور کلی مهمترین مزیتهای این روند عبارتاند از:
تمرکز بر قابلیتهای اصلی: ما دریافتهایم که جذب و انتخاب آدم ها، تیم ها و استارتاپهای «همه کار بلد» کار مشکلی است و نرخ شکست آنها بالاست. لذا بر قابلیتهای اصلی خود که مزیت رقابتی ما نیز تلقی میشود، تمرکز میکنیم و به استارتاپهای خود در این زمینه، خدمات ویژهای ارائه میدهیم.
همکاری با شرکتهای متخصص: استفاده از همکاران شرکتی که در حوزه کاری ریحان تخصص بالایی دارند.
ساخت برند: تمرکز بر حوزه کاری خاص، موجب شناخته شدن و خاص شدن برند ریحان در زمینه کاری خود و نیز در فضای استارتاپی خواهد شد.
بعد از بلوغ ریحان و شناخته شدن آن، مرحله بعدی توسعه برنامهها و خدمات ریحان است. این توسعه به سه شکل صورت خواهد پذیرفت:
ورود به حوزه کاری دیگر
ارائه خدمات شتابدهنده در شهرهای دیگر
ارائه برنامهها و خدمات شتابدهنده در سطح بینالمللی
- راههای توسعه بینالمللی شتابدهنده
- ادغام با شتابدهندههای دیگر در کشور جدید
- همکاری ویژه با برخی از شرکتها یا اشخاص داخل کشور هدف؛ مانند شبکه سرمایهگذاران خطرپذیر (VC)
دلایل توسعه بینالمللی شتابدهنده
- حمایت از استارتاپها در کشور دیگر و کسب درآمد از آنها
- بهبود روابط و گسترش تعاملات با شبکه استارتاپی جهان
- تقویت برند در مقیاس بینالمللی
- کمک به استارتاپهای شتابدهنده برای ارائه محصول خود در بازار جدید و بینالمللی
- شکستن مرزها
با توجه به پیشرفت تکنولوژی و پیش رفتن به سمت موضوعات جدیدی مانند فن آوریهای همگرا، اینترنت اشیا (IoT)، شتابدهندهها نیز روی این موضوعات تمرکز کردهاند و عقیده دارند که آینده این بازارهای نوپا روشن است.
ریحان در ابتدا بر روی حوزه های زیر تمرکز خواهد داشت:
- سلولهای بنیادی و پزشکی بازساختی
- تجهیزات و خدمات حوزه سلولی و ژنتیکی
- بیگ دیتا و هوش مصنوعی در پزشکی بازساختی و پزشکی نوین